Ταξίδι στους οικολογικούς διαδρόμους Ελλάδας και Ιταλίας
Περιηγηθείτε εικονικά σε κάθε περιοχή, για να δείτε τις βασικές τοποθεσίες όπου θα αναπτύξουμε τις δράσεις του “LIFE Bear-Smart Corridors”.
Φωτογραφίες, βίντεο και ενδιαφέρουσες πληροφορίες από το πεδίο θα προστεθούν εν καιρώ για να προωθηθούν οι κοινές πρωτοβουλίες με τους κατοίκους και να διαδοθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η κουλτούρα συνύπαρξης ανθρώπου-άγριας ζωής.
ΙΤΑΛΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Στην Ιταλία, η περιοχή το έργου LIFE Bear-Smart Corridors (Διάδρομοι «Έξυπνης» Συνύπαρξης με την Αρκούδα) εκτείνεται πάνω από τα Κεντρικά Απέννινα, μια τεράστια οροσειρά που έχει ποικίλο τοπίο από κορυφές άνω των 3000 μέτρων έως βαθιά φαράγγια, αλπικά λιβάδια και βοσκοτόπια και μερικά από τα πιο αρχαία δάση οξιάς της Ευρώπης. Η καφέ Μαρσικανική αρκούδα, ο λύκος των Απεννίνων, το κόκκινο ελάφι, ο χρυσαετός, ο γύπας βρίσκονται εδώ μαζί με χιλιάδες άλλα σπάνια ή ενδημικά είδη πανίδας και χλωρίδας.
Μέσα στην περιοχή του έργου, έκτασης 2.400 km2 , επιδιώκεται να βελτιωθούν οι συνθήκες για το ενδημικό και απειλούμενο υποείδος της καφέ Μαρσικανικήςαρκούδας σε τέσσερις κρίσιμους οικολογικούς διαδρόμους, που ορίζονται επίσης ως «διάδρομοι συνύπαρξης» και καλύπτουν 1.100 km2. Αυτοί οι διάδρομοι συνδέουν τις κύριες προστατευόμενες περιοχές της περιοχής, όπως το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise, το Εθνικό Πάρκο Maiella και το Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino. Εμείς εστιάζουμε στη σύνδεση μεταξύ των τοπικών κοινωνιών και της άγριας φύσης ως μέσο για την επέκταση του πληθυσμού της αρκούδας διατηρώντας παράλληλα τη συνύπαρξη.
Διάδρομος ΕΠ Abruzzo , Lazio και Molise - ΠΠ Sirente Velino
O διάδρομος από το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise - Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino εκτείνεται σε 75,43 km2 και συνδέει το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise (PNALM) με το Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino (SVRP) μέσω μιας κορυφογραμμής ανοιχτού αλπικού βοσκοτόπου σε μεγάλο υψόμετρο πάνω από μερικώς δασωμένες πλαγιές και προσφάτως εγκαταλειμμένη γεωργική γη.
Ο αυτοκινητόδρομος A25 διασχίζει τον αυτό δημιουργώντας ένα φραγμό στις κοιλάδες, αλλά καθώς το μεγαλύτερο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου είναι κάτω από σήραγγα, μόνο το μικρότερο τμήμα του δρόμου SP60 (Ortona dei Marsi προς Coucullo) εμποδίζει την πρόσβαση στην κύρια κορυφογραμμή. Τα χωριά του διαδρόμου έχουν υποφέρει όλα από την εγκατάλειψη, αλλά εξακολουθούν να εφαρμόζουν πρακτικές παραδοσιακής γεωργίας, προσελκύοντας τουρίστες.
Οι κύριες περιβαλλοντικές προκλήσεις του διαδρόμου είναι: τροχαία ατυχήματα με είδη της άγριας πανίδας, συρματοπλέγματα που εμποδίζουν την κίνηση των ειδών, ακατάλληλα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς και άλλες συγκρούσεις ανθρώπου-άγριας ζωής. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που συνεργαζόμαστε και εδώ με αρκετές κοινότητες «έξυπνης» συνύπαρξης με την αρκούδα.
Διάδρομος ΕΠ Abruzzo, Lazio και Molise – Genzana – ΕΠ Maiella
TΠρόκειται για έναν οικολογικό διάδρομο που συνδέει τα Εθνικά Πάρκα του Abruzzo, Lazio και Molise με το Εθνικό Πάρκο Maiella μέσω του φαραγγιού του ποταμού Sagittario και του όρους Genzana, συμπεριλαμβανομένων των κύριων οικισμών Scanno, Villalago, Anversadegli Abruzzi, Introdacqua, Bugnara και Pettorano sul Gizio. Αυτή η περιοχή έχει εκπληκτικά μεσαιωνικά χωριά και όμορφα τοπία. Η παρακολούθηση της περιοχής έδειξε ότι ο διάδρομος είναι επίσης σημαντικός για την αγριόγατα και τον λύκο των Απεννίνων και σίγουρα έχει δυνατότητες επέκτασης της περιοχής διαβίωσης του του αιγάγρου των Απεννίνων από το Εθνικό Πάρκο Maiella στην περιοχή του όρους Genzana.
Ο διάδρομος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για αρκούδες και αρκούδες αναπαραγωγής στην περιοχή Gole del Sagittario. Τα τρέχοντα ζητήματα για τη διασπορά της αρκούδας αφορούν τη σύγκρουση ανθρώπου-άγριας ζωής και πιθανές συγκρούσεις στον Αυτοκινητόδρομο 479.
Η Κοινότητα «Έξυπνης» Συνύπαρξης με την Αρκούδα της Genzana ήταν η πρώτη στην Ευρώπη που ιδρύθηκε το 2015.
Διάδρομος ΕΠ Abruzzo, Lazio και Molise – Καταφυγίου Collemeluccio – Montedimezzo Alto Molise
O διάδρομος εκτείνεται από το νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου Abruzzo, Lazio και Molise μέχρι τη βόρεια περιοχή του Καταφυγίου Collemeluccio – Montedimezzo Alto Molise. Δάση οξιάς και μια κοιλάδα με περιορισμένη γεωργική χρήση κυριαρχούν στο τοπίο. Ο δείκτης βιοποικιλότητας είναι ιδανικός για την επέκταση της αρκούδας νοτιότερα του Εθνικού Πάρκου Abruzzo, Lazio και Molise.
Η κοινότητα «έξυπνης» συνύπαρξης με την αρκούδα San Pietro Avellana-Vastogirardi και η κοινότητα «έξυπνης» συνύπαρξης με την αρκούδα Pizzone θα μας βοηθήσουν στην μείωση των απειλών για τις αρκούδες, όπως το κυνήγι που οδηγεί σε τυχαίες δολοφονίες, την λαθροθηρία, τις δηλητηριάσεις , των κατακερματισμό βιοτόπων από ανθρωπογενείς υποδομές και των τροχαίων ατυχημάτων με άγρια ζώα στον αυτοκινητόδρομο SS652.
Διάδρομος ΕΠ Abruzzo, Lazio και Molise – ΠΠ Ernici-Simbruini
Συνδέοντας το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise με το Περιφερειακό Πάρκο Ernici-Simbruini και συμπεριλαμβανομένων 11 δήμων, αποτελεί έναν κρίσιμο διάδρομο για την επέκταση των αρκούδων. Χωρίζεται ΒΔ-ΝΑ από τον κρατικό αυτοκινητόδρομο από το Avezzano έως το Sora. Ο διάδρομος περιλαμβάνει την κοιλάδα Roveto με 30 χιλιόμετρα από τον ποταμό Liri. Το τοπίο κυριαρχείται από δασώδεις και αλπικούς βοσκοτόπους.
Υπάρχει συχνή καταγραφή αρκούδων στον διάδρομο, οι οποίες απειλούνται λόγω της γκρίζας υποδομής που κατακερματίζει το τοπίο, της λαθροθηρίας και του κινδύνου δηλητηριάσεων από κάποιους ντόπιους που παραδοσιακά καταφεύγουν στα δηλητηριασμένα δολώματα (φόλες) για να καταπολεμήσουν τα «επιβλαβή» είδη (αδέσποτα σκυλιά και σαρκοφάγα είδη της άγριας πανίδας) ή για να σκοτώνουν σκυλιά ανίχνευσης τρούφας που ανήκουν σε ανταγωνιστές τους.
Εάν βελτιωθούν οι συνθήκες του διαδρόμου, με τον καιρό, τα βουνά Ernici-Simbruini θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τον μεγαλύτερο πληθυσμό αρκούδων εκτός του Εθνικού Πάρκου Abruzzo, Lazio και Molise. Μας βοηθούν να το κάνουμε αυτό οι κοινότητες «έξυπνης» συνύπαρξης με την αρκούδα Gioiadei Marsi και Morino.
Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise
Το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise είναι μία ορεινή και κατά κύριο λόγο δασώδης περιοχή που εκτείνεται κατά μήκος της οροσειράς των Κεντρικών Απεννίνων.
Είναι σημαντική περιοχή για την καφέ αρκούδα των Απεννίνων και έχει υψηλή φυσική αξία εξαιτίας της παρουσίας ενδιαιτημάτων και ειδών προτεραιότητας (όπως ο λύκος των Απεννίνων, το αγριοκάτσικο των Απεννίνων, η Ροσάλια η αλπική, ο ερημίτης, ο Δαλματικός δρυοκολάπτης, η οχιά της Πίνδου και η ευρωπαϊκή βίδρα).
Σύμφωνα με πρόσφατους υπολογισμούς μέσω ανάλυσης γενετικών δειγμάτων (μέσα από το πρόγραμμα Life Arctos), ο πληθυσμός της αρκούδας των Απεννίνων υπολογίζεται σε 47-61 άτομα, ενώ ήδη θεωρείται ότι το Εθνικό Πάρκο έχει πιάσει το ανώτατο όριο πληθυσμού και η όποια εξάπλωση μπορεί να γίνει μόνο μέσω της γεωγραφικής επέκτασης. Περιφερειακά του πάρκου, ο πληθυσμός των αρκούδων είναι μικρός και περιορίζεται σε λίγα μόνο αρσενικά. Ωστόσο έχουν βρεθεί και ορισμένα θηλυκά κατά την αναπαραγωγική περίοδο και γι αυτό οι καλά διατηρημένοι διάδρομοι συνύπαρξης είναι απαραίτητοι για την επιβίωση του είδους.
Εθνικό Πάρκο Gran Sasso & Monti della Laga
Το Εθνικό Πάρκο είναι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ιταλία που αποτελείται από τρεις ορεινές ομάδες: την οροσειρά Gran Sasso d'Italia, τον ορεινό όγκο Laga και τα βουνά Gemelli. Η ψηλότερη κορυφή των Απεννίνων, το Corno Grande με 2.912 μέτρα υψόμετρο, αποτελεί τον νοτιότερο παγετώνα της Ευρώπης. Φιλοξενεί μεγάλη ποικιλία ειδών άγριας πανίδας, με πιο αξιοσημείωτα τον Αίγαγρο των Απεννίνων (Rupicapra pyrenaicaornata) και την καφέ Μαρσικανή αρκούδα που έχει παρατηρηθεί αρκετές φορές στο πάρκο, γεγονός που αποδεικνύει ότι η περιοχή διαβίωσης του είδουςεπεκτείνεται μέσω του Εθνικού Πάρκου Maiella και στο Εθνικό Πάρκο Gran Sasso.
Ο διάδρομος διασποράς των αρκούδων από το Εθνικό Πάρκο Abruzzo Lazio Molise μέσω του Εθνικού Πάρκου Maiella θα επιτρέψει την αύξηση του αριθμού των αρκούδων. Η συνύπαρξη μεταξύ των αρκούδων και των ανθρώπων που ζουν ή επισκέπτονται το Πάρκο είναι ζωτικής σημασίας και για αυτό το λόγο υιοθετήθηκαν οι Κοινότητες «Έξυπνης» Συνύπαρξης με την Αρκούδα.
Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino
Το Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino εκτείνεται γύρω από τον ορεινό όγκο Sirente (2348 μ.) και τον ορεινό όγκο Velino (2486 μ.) με υψόμετρο που κυμαίνεται μεταξύ 600 μ. και 2.500μ.
To Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino είναι σημαντικό για την καφέ Μαρσικανική αρκούδα τόσο γιατί αποτελεί περιοχή άμεσης γειτνίασης με το ΕθνικόΠάρκου Abruzzo, Lazio και Molise όσο και γιατί αποτελεί διάδρομο διασποράς του είδους από το Εθνικό Πάρκο Abruzzo, Lazio και Molise προς κατάλληλους βιοτόπους προς τα βόρεια (Εθνικό Πάρκο Gran Sasso). Η παρακολούθηση των αρκούδων στην περιοχή Sirente-Velino (που συνδέεται με τα έργα LIFE 994NAT/IT/001140, LIFE 98NAT/IT/005114 και LIFE 03NAT/IT/000151) δείχνει συνεχή παρουσία χαμηλού αριθμού αρκούδων, συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας διαχείμασης και αναπαραγωγής (Morinietal., 2016)
Οι κύριες απειλές για τις αρκούδες στην περιοχή σχετίζονται με συρματοπλέγματα, ασθένειες, αλλά και δηλητηριάσεις ως αντίποινα για ζημιές σε κτηνοτροφικά ζώα.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
Η βιοποικιλότητα βρίσκεται σε ύφεση παγκοσμίως και απαιτούνται αποτελεσματικά μέτρα προστασίας για να διατηρηθούν ανέπαφες οι διεργασίες του οικοσυστήματος και να διασφαλιστεί η ανθρώπινη επιβίωση. Ένας από τους κύριους στόχους του έργου «LIFE Bear Smart Corridors» είναι η διασφάλιση της λειτουργικότητας των σημαντικών διαδρόμων κίνησης των αρκούδων στις περιοχές του έργου. Πρόσφατες γενετικές έρευνες στη χώρα έχουν υποδείξει δύο τέτοιους διαδρόμους που συνδέουν τις αρκούδες από τα Τρίκαλα στο Αμύνταιο και από εκεί ακόμα βορειότερα. Η λειτουργικότητα του διαδρόμου θα αξιολογηθεί μέσω τριών διαφορετικών, αλλά συμπληρωματικών μεθοδολογιών:
- Γενετική δειγματοληψία και ανάλυση
- Φωτοπαγίδευση
- Ανάλυση Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS), το οποίο θα συνδυάζει όλα τα παραπάνω δεδομένα και θα αξιολογεί τη λειτουργικότητα του διαδρόμου.
Δήμος Αμυνταίου
Ο διάδρομος βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα της Ελλάδας, που συνορεύει με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Πρόκειται για μια περιοχή με υψηλή ποικιλότητα τοπίων και υψηλό βαθμό βιοποικιλότητας. Υποστηρίζει έναν από τους πιο ισχυρούς υπο-πληθυσμούς του είδους Ursus arctos στην Ελλάδα. Ο Δήμος Αμυνταίου είναι αγροτική περιοχή, καθώς τα χωράφια και τα βοσκοτόπια καταλαμβάνουν τα 2/3 της συνολικής έκτασης. Οι ίδιες περιοχές που χαρακτηρίζονται ως σημαντικοί βιότοποι - και φιλοξενούν σπάνια ή απειλούμενα είδη - αποτελούν & πεδίο ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Αυτό μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε συγκρούσεις μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών που προκρίνουν διαφορετικές χρήσεις γης.
Σημαίνει, επίσης, διαβούλευση, συζήτηση & ισορρόπηση των διαφορετικών αναγκών της κοινωνίας & της φύσης. Άλλωστε, παραγωγικές δραστηριότητες όπως η γεωργία & η κτηνοτροφία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των φυσικών διεργασιών διαμόρφωσης του τοπίου.
Περιοχή Τρικάλων, Πύλης και Μετεώρων
Ο διάδρομος καλύπτει την ορεινή περιοχή των Τρικάλων, των Μετεώρων και της Πύλης που καταλαμβάνει το ΒΔ τμήμα της ΠΕ Τρικάλων συμπεριλαμβανομένου του ορεινού συμπλέγματος Αντιχασίων και Καλαμπάκας-Μετεώρων στα νότια. Η περιοχή καλύπτεται από δάση ή βοσκοτόπια και μόνο ένα μικρό μέρος είναι γεωργική γη ή άλλες μορφές οικισμών ή υγροτόπων.
Η αξία της βιοποικιλότητας της περιοχής είναι εξαιρετικά μεγάλης βοτανικής και ζωολογικής αξίας λόγω της παρουσίας μεγάλου αριθμού ενδημικών και απειλούμενων ειδών, νομικά
προστατευόμενων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (3 περιοχές NATURA 2000). Ο υπάρχων υποπληθυσμός Ursus arctos είναι ένα κρίσιμο μέρος του συνολικού πληθυσμού της αρκούδας στη χώρα (περίπου 25-30%).
Εκτός από την οικολογική του αξία, η τοποθεσία έχει μεγάλη αισθητική και πολιτιστική αξία και επίσης λειτουργεί ως σημαντικός τουριστικός προορισμός παγκοσμίως καθώς στην περιοχή βρίσκονται οι μοναδικοί βραχώδεις σχηματισμοί των Μετεώρων που έχουν χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (UNESCO).
